اندازه گيری "فشار معادل" اکسيژن در قرنيه
يا اندازه گيری Equivalent Oxygen Pressure

سالها است که دانشمندان سعی می کنند به اين سوال جواب بدهند که اکسيژن برای حفظ عملکرد طبيعی خود به چه مقدار اکسيژن نياز دارد. در سالهای گذشته در سايت اپتيران و ايرانسافت لنز، مطالبی در مورد وضعيت کنتاکت لنزهای موجود در جهان از نظر عبوردهی اکسيژن برايتان تقديم گرديد. عده ای از محققين ترجيح ميدهند به جای اندازه گیری توان کنتاکت لنز از نظر عبوردهی اکسيژن، فشار اکسيژن را در زير لنز اندازه گیری بکنند. به عبارت ديگر اين گروه از محققان معتقدند که متغيرهای فراوانی هستند که بر عبور کردن اکسيژن از درون کنتاکت لنز اثر می گذارند و لذا به جای اينکه بگوييم فلان لنز فلان قدر عبوردهی اکسيژن دارد، بهتر است مستقيماً مقدار فشار اکسيژن در زير کنتاکت لنز را اندازه گیری نماييم.

مشکل اما در اينجاست که اندازه گيری کردن فشار اکسيژن در زير لنزی که روی قرنيه قرار گرفته، کار ساده ای نيست و حتی با تکنولوژی قرن بيست و يکم نيز اندازه گيری مستقيم و بدون واسطه این پارامتر (فشار اکسيژن در زير لنز) ، ميسر نشده است. به همين علت امروزه هم از تکنيکی استفاده می شود که به طور غير مستقيم و به طور قیاسی (مقایسه ای) ، فشار اکسيژن در زير لنز را می سنجد. اين تکنيک برای اولين بار توسط دانشمندی به نام Hill شرح داده شد و بعدها بارها بار توسط Irving Fatt (پايه گذار معروف مفاهيم عبوردهی لنز نسبت به اکسيژن) به کار گرفته شد. مجددا ً تاکيد می نمايد که اين روش قادر به اندازه گيری مستقيم فشار اکسيژن در زير لنز نيست بلکه با مقایسه کردن نمودارهای بدست آمده در شرايط مختلف، مقدار اکسيژن (فشار اکسيژن) موجود در زير لنز را تخمين می زند.

روش اجرای اين اندازه گيری در زیر به طور کامل شرح داده شده است.
اجزای دستگاه:
الف) راديومتر
ب) کامپيوتر معمولی خانگی همراه با نرم افزار مربوط به ثبت اعداد واصله از راديومتر
پ) کپسول های گاز با مخلوط از پيش تهيه شده نيتروژن و اکسيژن با درصدهای مشخص
ت) عينک شنا با اتصالات لوله ای مربوطه جهت وصل شدن به کپسولهای گاز نيتروژن و اکسيژن
ث) رگولاتور (تنظيم کننده) فشار گاز همراه با قشار سنجهای کيلوپاسکالی
ج) بن ماری 38 درجه سانتی گراد همراه با دو بشر کوچک شناور در بن ماری
چ) قلم مخصوص ذخيره کننده اکسيژن

هر يک از اجزای فوق را در اينجا شرح می دهيم.
الف) راديومتر: اين دستگاه بصورت الکترونيکی، فشار اکسيژن را اندازه گيری می کند. متاسفانه سواد الکترونيکی من در حدی نيست که بتوانم عملکرد فنی اين دستگاه راشرح بدهم. دستگاه دارای دو پيچ جداگانه برای کاليبراسيون است: يکی برای تنظيم کردن صفر دستگاه و ديگری برای هماهنگ کردن دستگاه با فشار اکسيژن محيط بسته به ارتفاع محل. برای هماهنگ کردن دستگاه با فشار اکسيژن محيط، ضروری است که فشار اکسيژن اتمسفر محل را با در نظر گرفتن ارتفاع محلی که آزمايش در آن انجام می شود بر حسب ميلی متر جيوه بدست آوريم و بعد از اشباع کردن قلم سنجش اکسيژن (پروب)، عدد مربوط به فشار اکسيژن محیط را به دستگاه بدهيم. اين فشار در شرايطی که آزمايش در سطح ارتفاع درياهای باز انجام شود، برابر با 155 ميلی متر جيوه است و عدد مربوط به تهران را بايد با در نظر گرفتن ارتفاع محلی که تست انجام می شود تعيين نموده و به دستگاه بدهيم.

ب) کامپيوتر و نرم افزار: دستگاه راديومتر توسط يک رابط به کامپيوتر وصل می شود و اطلاعات بدست آمده را به طور وابسته به زمان، به نرم افزار وارد می کند. بدينترتيب کامپیوتر، منحنی را ترسيم می نمايد که بيانگر ميزان افت اکسيژن در قلم سنجش در واحد زمان است. اطلاعات وارد شده به نرم افزار، بطور مستقيم وارد یک فايل از نوع Excel می گردد که ميزان افت اکسيژن را بصورت ستونهای درصدی بيان می نمايد.

پ) کپسولهای گاز: چند مخلوط نيتروژن و اکسيژن مورد نياز خواهند بود. (1) نيتروژن خالص، (2) 21 % اکسيژن همراه با 79% نيتروژن (مشابه ترکيب هوا)، (3) 5% اکسيژن همراه با 95% نيتروژن (4) 15 % اکسيژن ( همراه با 85% نيتروژن) ، (5) 18% اکسيژن . يک عدد رگولاتور همراه با فشار سنج به سيلندر گاز وصل می شود و حباب تنظيم فشار با استفاده از لوله های سيليکونی به رگولاتور و به عینک شنا متصل می گردد.

ت) عينک شنا: عينک شنای معمولی (ضد آب) برای اين منظور استفاده می شود. اين عينک شنا بايد برای هر چشم اتاقک جداگانه ای را تامين نمايد و کاملاً دور هر چشم را بگيرد تا هوا عبور نکند. لوله های سيليکونی با کمک اتصالات آزمايشگاهی متداول، به محفظه عينک متصل می گردند. برای اين منظور لازم است که سوراخی در قسمت شفاف يکی از دو خانه عينک ايجاد شود و لوله سيليکونی با استفاده از عايقبنديهای مورد استفاده در آزمايشگاهها به عينک وصل و آب بندی شود. اين عينک برای ايجاد شرايط هايپوکسيک و يا نورموکسيک در قرنيه، به کار می رود.

ث) رگولاتورها و ابزار تنظيم فشار: اين لوازم را به راحتی در هر مرکزی که گازهای آزمايشگاهی را تامين می نمايند می توان تهيه نمود. گاز از سيلندر به واسطه رگولاتور خارج می شود (اين کار مانع از تخليه غير قابل کنترل گاز و هدر رفتن آن می شود). گاز پس از عبور از رگولاتور وارد پيچ تنظيم ميکرومتری اکسيژن می شود. سرعت عبور گاز در حدود 6-5 ليتر در ساعت خواهد بود.

ج) بن ماری 38 درجه سانتی گراد همراه با دو بشر کوچک شناور در بن ماری: قبل از اقدام به اندازه گيري لازم است كه قلم در محيطي قرار بگيرد كه هم دماي قرنيه باشد. يه همين علت از بن ماري استفاده مي شود. دستگاه بن ماري در واقع يك ظرف آب است كه دماي آنرا مي توان روي عدد مشخصي تثبيت كرد. دما را روي 38 درجه تنظيم مي كنيم و دو بشر كوچك را هم با آب مقطر پر مي كنيم و در بن ماري قرار مي دهيم تا دماي آب مقطر در بشرها به 38 درجه برسد. هوا را با استفاده از يك پمپ آكواريوم به درون بشر مي فرستيم و قلم را در داخل بشر قرار مي دهيم تا زمانيكه راديومتر عدد ثابتي را نمايش دهد. در اين لحظه مي توان دستگاه راديومتر را روي 155 ميلي متر جيوه تنظيم نمود (اگر محل اجراي آزمايش در ارتفاع سطح دريا باشد) .
چ) قلم مخصوص ذخيره کننده اکسيژن: در جلسه بعد انشاالله