نسل چهارم لنزهای طبی

برتريهای بارز نسل دوم و سوم عدسيهای تماسی در مقايسه با عدسيهای تماسی نسل اول، همزمان شد با پيدايش آنتی بيوتيکها و بدينترتيب بزرگترين مانع موجود بر سر راه پيشرفت عدسيهای تماسی از ميان رفت. با اينوجود، لنزهای نوع PMMA هميشه در چشم تا حدی آزار دهنده بودند. علت اصلی ناراحت بودن اين لنزها در درجه اول سفت بودن آنها بود. بزودی مشخص شد که علت مهمتری نیز وجود دارد: این ماده در برابر اکسیژن مقاومت صد درصد دارد و روی چشم قرار دادن آن درست مثل این است که کیسه پلاستيکی را روی بينی و دهانتان قرار دهيد و سعی کنيد نفس بکشيد! عجيب است که در ابتدای کار استفاده از PMMA، اين موضوع برای کمتر کسی قابل تجسم بود. با اينوجود عده ای از محققين بدنبال شناسايی ماده ای بودند که قابلیت قالبگيری يا تراشکاری را داشته باشد ولی بر خلاف PMMA بخوبی قادر به عبور دادن گازها باشد. اين ماده نهايتاً در سال 1965 ابداع شد. اين ماده در حالت پليمر شده شکل مواد ژله ای تقریباً سفتی را به خود می گيرد و درحالت مونومر، بصورت مايع است. تبليغاتی که در آنزمان برای معرفی اين ماده بکار گرفته می شد، تصوير یا فيلمی بود که در آن يک پستاندار کوچک (موش) را درون ظرفی شيشه ای مملو از مونومر اين ماده غرق می کردند ولی موش بدون اينکه نيازی به بيرون آوردن سر از داخل مايع داشته باشد، به تنفس ادامه می داد. اين ماده چيزی نیست جز سيليکون الاستومر که نوعی از آنرا قبلاً بعنوان بالشتک (دماغه) در عینکهای طبی ديده ايد. برتری بلامنازع اين ماده در توانايی نفوذپذيری آن نسبت به گازهايی چون اکسيژن و دی اکسید کربن بود. در مورد ضريب انتقال اکسيژن از درون مواد اولیه عدسيهای تماسی (Dk) و ضريب انتقال اکسيژن از درون خود عدسی تماسی (Dk/t) در قسمتهای آتی صحبت کاملی را خواهيم داشت (انشاالله). در مورد سيليکون الاستومر همينقدر بايد گفت که فعلاً ماده ای را نمی شناسيم که بخوبی اين ماده اکسيژن را از خود عبور دهد و قابل استفاده در صنايع توليد کنتاکت لنز باشد (Dk~400). از آنجاييکه گل بی عيب فقط خداوند متعال است و بس، اين ماده هم نقصی دارد که اتفاقاً آنهم بلامنازع است: سیلیکون الاستومر کاملاً آب گریز (هيدروفوب) است و به علت ساختارالکتروشيميايی خاصی که دارد، به هر سطحی که در جوار آن قرار گيرد می چسبد. اين صفت در مورد پد عينک (دماغه)، کاملاً مفید است و در مواردی حتی از اين ويژگی برای معرفی عينکهای مرغوب استفاده می کنيم چون باعث می شود قاب عينک (فريم)، کمتر روی بينی ليز بخورد. ولی همين صفت در مورد لنز کاملاً نامطلوب است و اصولاً يکی از اساسی ترين ويژگيهای هر لنز خوب اين است که به راحتی روی گشم حرکت کند. بدينترتيب، عدسيهای تماسی سيليکون الاستومر به دو علت يعنی چسبيدن به چشم و هيدروفوب بودن شديد، خيلی زود از گردونه رغابت با ديگر انواع لنز خارج شدند، اما آرزوی دانشمندان این بود که ... که نسلهای بعدی نيز خلق شوند. درباره نسل پنجم و داستان پيدايش آن، چند روز ديگر در همين سايت مطالعه بفرماييد.