اين عين مطلبی است که در تاريخ 17 آگست سال 2004 در وبلاگ ايرانسافتلنز توسط دکتر آيدين صفوتی نوشته و نشر گرديد. اين سايت در حال حاضر به
"قرنيه و کنتاکت لنز به فارسی" تغيير نام يافته و کماکان منتشر می شود.
TUESDAY، AUGUST 17، 2004
گويا زمان برای مصرف کنندگان لنز متوقف شده است. راه حل چيست؟
اين روزها هر از چند گاه مطلبی درباره لنز در نشريات می خوانيم. تيترهای اين مطالب اکثراً بسيار ترسناک هستند. از طرف ديگر مردم کماکان جهت تهيه لنز به تجويز کنندگان لنز مراجعه می کنند. بالاخره واقعيت چيست؟ آيا استفاده از لنز خطر دارد يا خير؟
از شما خواننده گرامی، در هر صنف و شغل و سنی که هستيد، حتی شما روزنامه نگار عزيز، خواهش می کنم زود قضاوت نکنيد و اين مطلب را تا آخر بخوانيد تا جواب بسياری از سوالات خود را بدست آوريد. توضيح اينکه اينجانب (نويسنده اين مقاله)، در شرايطی اين مطلب را برايتان تنظيم می کنم که ابداً در تحويل لنز به مصرف کننده هيچ دخالتی ندارم و هيچ دليلی برای دفاع بی دليل از لنز و يا رد کردن مغرضانه آن ندارم. بنابراين مطمئن باشيد که پاسخهای زير کاملاً بیطرفانه هستند.
سوال اول: آيا استفاده از کنتاکت لنز، خطراتی را هم به همراه دارد؟
جواب سوال اول: کافيست به جای عبارت "کنتاکت لنز" در سوال بالا، کلمه "اتومبيل" را قرار دهيد تا خودتان به راحتی به سوال پاسخ دهيد. شکی نيست که قبل از به کار گرفتن هر وسيله ای، بايد روش استفاده از آنرا فرا گرفت. هر کسی که راه و روش دقيق استفاده از لنز را بداند و رعايت کند، می تواند مطمئن باشد که هرگز دچار مشکل نخواهد شد. کسانی که بدنبال استفاده از لنز دچار عوارضی می شوند، در قريب به اتفاق موارد، اشکال از روش مصرف و عدم رعايت بهداشت است. باز از همان مثال استفاده کنيم: اگر هنگام رانندگی تمام نکات ايمنی را رعايت کنيد، چقدر احتمال دارد که باعث تصادف و سانحه رانندگی شويد؟ مصرف کردن لنز درست مانند رانندگی کردن در يک جاده اختصاصی است. اگر اصول را رعايت کنيد، خيلی بعيد است که دچار مشکل شويد، و اگر اصول را رعايت نکنيد، دير يا زود حتماً گرفتار خواهيد شد.
سوال دوم: استفاده از لنز رنگی چطور؟ خطرناک است؟
جواب سوال دوم: مرحمت کنيد، خودتان مانند سوال قبل، به جای عبارت "کنتاکت لنز" کلمه "اتومبيل" را قرار دهيد! حتماً خودتان جواب را حدس زديد. چه فرقی می کند که وسيله ای که استفاده می کنيد، رنگی باشد يا بي رنگ؟ کنتاکت لنز رنگی باشد يا نباشد، در هر حال وسيله ای طبی است و حتی اگر به فرض محال طبی هم نباشد، باز هم رعايت بهداشت و اصول نگهداری آن ضروری است.
سوال سوم: "اين دکترها لنز را گران می دهند. مگر چه اشکالی دارد لنز را از بوتيک يا آرايشگاه بخريم؟"
جواب سوال سوم: ايندفعه ديگر جواب به راحتی قبل نيست، ولی بازهم ساده است. حتماً می توانيد حدس بزنيد که من ارتوپد (متخصصی که عهده دار درمان شکستگيهای استخوان است) نيستم، حتی شکسته بند هم نيستم. اگر شما برای شکسته بندی به من مراجعه کنيد (دور از جان همه)، من قطعاً ارزانتر از شکسته بند برايتان حساب خواهم کرد، ولی آيا واقعاً شما حاضريد چنين کاری بکنيد؟ چرا؟ چون خوب می دانيد که من در مورد شکسته بندی هيچ چيز نمی دانم. به صرف اينکه تا حالا دو بار دستم شکسته و گچ گرفته ام و يکبار پايم شديداً پيچ خورده و فيزيوتراپی برايم انجام داده اند، نمی توانيد توقع داشته باشيد که مسايل مربوط به شکستگی را بشناسم. من تا به حال کار آرايشگری هم نکرده ام. اگر به فرض محال من حاضر شوم به يک چهارم قيمت يک آرايشگاه مردانه، موی آقايی که شما باشيد را قيچی کنم، شما قبول می کنيد؟ من نمی فهمم چرا مردم حاضر نيستند موی سر خود را برای اصلاح، به دست چشم پزشک يا اپتومتريست بسپارند، ولی حاضرند چشم خود را به دست يک آرايشگر و يا بوتيکدار بسپرند! مگر نه اين است که هر کسی را بهر کاری آفريده اند. مگر نه اين است که راه و روش مصرف و نگهداری از لنز را بايد فقط از اهل فن آن پرسيد؟ پزشکان اگر هزينه ای می گيرند، بابت گم کردن جوانيشان در لابلای کتابها می گيرند. اين هم قبول که تجويز کنندگان لنز هم بايد جانب انصاف را رعايت کنند. اگر فرض بفرماييد که يک آرايشگر، بابت خدمتی که به شما می کند قيمتی گزاف و غير منصفانه مطالبه کند، آنوقت قول می دهيد بياييد من برايتان آرايشگری کنم؟ ارزان حساب خواهم کرد مشتری شويد.
سوال چهارم: "من و دوستم خيلی با هم دوستيم. اشکالی دارد اگر لنزمان را با هم استفاده کنيم؟"
جواب سوال چهارم: شرمنده ام که اين سوال را بايد خيلی واضح جواب بدهم: حتماً برايتان پيش آمده که گوشه چشمتان کمی ماده لزج يا ماده خشک شده جمع شود. هيچ وقت دقت کرده ايد که همين ماده لزج يا خشک شده را در نقطه ديگری از بدن هم بارها ملاقات کرده ايد فقط با حجم بيشتر خصوصاً موقع سرما خوردگی. واضح تر بگويم: ترشحات چشم و بينی کاملاً مشابه همديگر هستند. وقتی لنز را در چشم می گذاريد در همان يک دقيقه اول مقداری از اين ترشحات وارد بافت لنز می شوند. وقتی لنز را با محلولهای مربوطه می شوييد، فقط بخشی از اين ترشحات که روی سطح لنز هستند، پاک می شوند، مابقی در لنز باقی می مانند تا روزی که بالاخره لنز را دور بياندازيد. اين مواد باقی مانده در لنز تا وقتی که زياد کهنه نشده اند، نه تنها مضر نيستند بلکه مفيد هم هستند، ولی فقط برای صاحب آن ترشحات و نه برای پدر، مادر، برادر، خواهر يا نزديکترين دوست صاحب ترشحات. هر وقت خواستيد لنز مصرف شده کسی را قرض بگيريد، به ياد داشته باشيد که دستمال مصرف شده او را نيز قرض بگيريد مخصوصاً اگر دستمال مصرف شده ايشان نو نباشد و چند ماهی آنرا نگه داشته باشد که چه بهتر، چون هر دوی اينکارها به يک اندازه غير بهداشتی است.
سوال پنجم: "روزی که لنزم را می خريدم، خودم ديدم که تاريخ مصرف لنز پنج سال جاداشت. پس چرا هنوز دو سال نگذشته، لنزم اذيتم می کند؟"
پاسخ سوال پنجم: گاهی وقتها می بينم مردم در صف شير منتظر هستند. وقتی علت را جويا می شوم، می بينم که يک جور شير هست که ارزانتر است و تاريخ مصرف آن پايينتر و همه می خواهند از آن نوع شير بخرند. يک جور شير هم هست که تاريخ مصرف بالا دارد و حتی بيرون از يخچال هم قابل نگهداری است و فقط بعضی ها آنرا می خرند: يکی کسانيکه وقت ندارند صف بايستند و دوم کسانيکه پولشان زياد است، سوم کسانيکه مسافرت می روند. حالا يک لحظه فرض بفرماييد، يک بسته از آن شيرهای دارای تاريخ مصرف درازمدت را خريده ايد و به مسافرت رفته ايد. اگر در طول سفر، درب بسته بندی را باز کرديد، باز هم آنرا بيرون از يخچال نگهداری خواهيد کرد؟ آيا تاريخ مصرف يکماهه درج شده روی پاکت شير را کماکان قبول خواهيد داشت؟ شير باز شده، فاسد می شود، حتی اگر در يخچال نگهداری شود بيشتر از چند روز قابل مصرف نخواهد بود. چرا؟ چون شير انواع مواد فاسد شدنی دارد، از جمله سرشار از پروتئين است. ترشحات جذب شده به درون لنز هم متشکل از چربی و پروتئين است و با باز شدن درب بسته بندی، تاريخ مصرف درج شده روی بسته بندی، باطل می شود و بسته به نوع لنز بايد پس از زمان معينی لنز را دوربياندازيد و هر چه زودتر لنز جديد تهيه کنيد، بهتر است. شايد باور نکنيد ولی امروزه در دنيا لنزهای يک روزه، دو هفته ای و يکماهه بيشتر از هر لنز ديگری مصرف می شوند، فقط به اين علت که هيچ لنزی بهداشتی تر و سالمتر از لنز تازه نيست.
سوال ششم: "کلمات آخرِ پاسخ به سوال پنجم برايم خيلی تعجب آور بود. مگر می شود لنز را هر روز يا هر ماه دور انداخت؟ هزينه آن سرسام آور خواهد بود."
جواب سوال ششم: در مثال بالا اگر مجدداً دقت کنيد، به ياد خواهيد آورد که شيری که در صف می خريد يا می خرند، ارزانتر است. چرا ارزانتر است؟ چون توليد آن ساده تر و ارزانتر است. چرا توليد آن ارزانتز است؟ چون لزومی ندارد مدت زيادی دوام داشته باشد. درست به همين شکل، توليد لنزهای مصرف کوتاه مدت، کم هزينه تر است و قيمت هر يک لنز مصرف کوتاه مدت کمتر از يک لنز دراز مدت است مضاف بر اينکه تعويض زود به زود لنز از نظر بهداشت وسلامتی چشم بهتر است. البته برای ما در ايران، لنزهای يک روزه فعلاً فقط برای کسانی مقرون به صرفه هستند که معمولاً عينک می زنند و فقط گاهی به لنز احتياج دارند. لنزهای يک ماهه هم شايد برای خيلی ها گران باشند ولی يک نوع لنز فصلی (برای حداکثر سه ماه مصرف)، در بازار ايران عرضه شده است که چه از نظر بهداشتی و تامين اکسيژن کافی برای چشم و چه از نظر قيمت برتريهای زيادی نسبت به لنزهای يکساله دارند (لنزهای يکساله را در ایران به عنوان دو تا پنج ساله مصرف می کنند).
بدون شک سوالهای متعدد ديگری هم در ذهن داريد. از جمله اينکه روش مراقبت صحيح لنز چگونه است، کدام لنزها يکساله اند، کدام لنزها سه ماهه، کدام لنزها يکماهه و يا به عبارت ديگر هر لنزی را چند وقت می توان مصرف کرد و چگونه؟ در مورد اين سوالها در قسمت بعدی مطالعه بفرماييد.
حالا بعد از پاسخ دادن به اين سوالهای شما، اگر اجازه بدهيد، اينبار من چند سوال بپرسم. آيا تمام کشورهايی که به استفاده از لنزهای کوتاه مدت روی آورده اند، با ما فرق دارند و يا بدون علت اين کار را کرده اند؟ متاسفانه ما تنها کشور منطقه خاور ميانه هستيم که در طی بيش از پانزده سال اخير، هيچ تغييری در روش های مصرف و نوع لنزهايی که مصرف می کنيم نداده ايم و اگر هم تک وتوک کنتاکت لنزهای جديدتر را استفاده می کنيم، با همان روش بيش از پانزده سال پيش آنها را مصرف می کنيم. آیا حقيقتاً زمان برای مصرف کنندگان لنز در کشور ما متوقف شده است و ما بايد هنوز هم با روشهايی که سالها ست به آن عادت کرده ايم، لنز را مصرف کنيم يا بايد بالاخره بپذيريم که انتخابهای بهتری هم در دنيای امروزی توليد و مصرف کنتاکت لنز وجود دارند؟
